ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΑΪΤΗΣ (1923-1984)
Αντικείμενο που μελετά και ερευνά η Πολιτική Ψυχολογία είναι η συμπεριφορά των ανθρώπων ως πολιτικών όντων. Αναφέρεται στα ανθρώπινα σύνολα σαν μάζες και δίνει τον ορισμό της μάζας σαν «ένα σύνολο ανθρώπων που κατά τον ίδιο χρόνο υπόκεινται στην ίδια ψυχολογική επίδραση, και αντιδρούν ψυχολογικά κατά τρόπο ομαδικώς ομοιόμορφο».
Ο Ρώσος πολιτικός,Vladimir Lenin*, τόνισε το ρόλο των ηγετών και ιδιαίτερα του αρχηγού που οφείλει να καθοδηγεί αυταρχικά τις υποταγμένες στη δική του ισχυρή θέληση μάζες αφού τους επιβληθεί κάνοντας χρήση κι εκμετάλλευση των ανθρωπιστικών και άλλων επιστημών όπως της Ψυχολογίας, της Νευρολογίας, της Βιολογίας, της Πολιτικής Οικονομίας, της Ιστορίας, της Ανθρωπογεωγραφίας και της Κοινωνιολογίας. Η κατάλληλη επιστημονική επεξεργασία και ο έλεγχος των μαζών μπορεί να γίνει μόνο με την Προπαγάνδα. Οπότε παρακάτω θα αναλυθούν :
Οι στρατηγικές της προπαγάνδας, οι οποίες αναφέρονται στη φαντασιακή οργάνωση του χώρου, του χρόνου και του λόγου. Οι παραστάσεις και τα τελετουργικά, η σκηνοθεσία και τοποχρονοθέτηση της εμφάνισης τόσο των οδηγών όσο και των οπαδών, αποτελούν συστατικά στοιχεία της προπαγάνδας.
Τα τελετουργικά έχουν την προέλευσή τους στη θρησκεία, οι συγκεντρωμένες μάζες λαμβάνουν μέρος με κατάνυξη από κοινού σ’ ένα μυστήριο, στην επι-κοινωνία, και η συμμετοχή τους είναι απαραίτητη, είναι το λαϊκιστικό στοιχείο της «δημοκρατικής συμμετοχής». Ο εορταστικός χαρακτήρας της πολιτικής αυτής «λειτουργίας» απαιτεί τη χρήση όλων των ειδών συμβόλων, και τη συγκέντρωση της προσοχής όλων σ’ ένα κοινό σημείο.
[...] Ο λόγος, η φωνή και το βλέμμα, καθώς και η εικόνα, παίζουν σημαντικό ρόλο (αλλά και αμφίρροπο) στην προπαγάνδα. Τόσο ο Hitler όσο και ο Gandhi**, κινητοποιούσαν τις μάζες, ο πρώτος υπέρ της βίας, ο δεύτερος κατά της βίας. Αλλά ο Hitler καλλιεργούσε συνειδητά την προσωπολατρία του, ενώ ο Gandhi συνειδητά την απέφευγε (δεν είναι ίσως τυχαίο ότι έγινε θύμα δολοφονικής απόπειρας από τη μεριά φανατικού ινδουιστή).
Αυτό που μεταβάλλει μια καθημερινή φράση σ’ έναν σαγηνευτικό λόγο είναι το σύνολο εκείνων των, λεκτικών ή μη, πρόσθετων στοιχείων που δίνουν στη φράση μια «μαγική» αίγλη, κάνουν δηλαδή τα άτομα να παλινδρομούν σε αρχαϊκές ψυχικές καταστάσεις, ενώ κανένα υποκείμενο δεν μπορεί ποτέ να είναι σίγουρο ότι κάτω από ειδικές συνθήκες δεν θ’ αντιδράσει «μαγικά», γιατί κανείς δεν ξέρει ακριβώς τι είδους άγχη και φαντασιώσεις της πρώιμης παιδικής ηλικίας κρύβει μέσα του.
Το γόητρο, η «αίγλη» του οδηγού, η αυταρχική (αποφασιστική) στάση του, η ρητορεία του, είναι συστατικά στοιχεία της προπαγάνδας. Πιο συγκεκριμένα, η ρητορική της κυριαρχίας ενέχει ορισμένα χαρακτηριστικά, όπως η κατηγορηματική κατάφαση και η επανάληψη μιας ιδέας, η σκηνοθεσία εικονικών ερωτήσεων και απαντήσεων από τον ίδιο τον οδηγό και η αποφυγή πραγματικής συζήτησης, η επανάληψη τετριμμένων και κοινότοπων διαπιστώσεων, που παραδόξως, αντί να δημιουργούν ανία, έχουν ως στόχο να αποκοιμίζουν τους οπαδούς…
Οι φόρμουλες, μέσω της επανάληψης, εντυπώνονται στο μυαλό, δεν απαιτούν κριτική ερμηνεία κάθε φορά, γίνονται «αυτονόητες», έτσι ώστε αποκτούν τη δική τους ζωή, υποστασιοποιούνται, και οι οπαδοί έχουν την εντύπωση ότι οι φόρμουλες εκφράζουν άμεσα το «ίδιο το πράγμα». Κάθε συζήτηση επί του «περιεχομένου», το αν δηλαδή το «νόημα» της φόρμουλας είναι ορθό ή όχι, δεν έχει νόημα, γιατί η φόρμουλα λειτουργεί μαγικά, ως σημαίνον, που εξορκίζει και ωθεί στη δράση, τελετουργική πράξη που δεν αλλάζει την πραγματικότητα παρά μόνο φαντασιακά ή καταστροφικά. Οι φόρμουλες και τα συνθήματα αποτελούν τον πυρήνα για το σχηματισμό της φήμης, της προκατάληψης, της συκοφαντίας.
[...] Η στερεοτυποποιημένη και επαναληπτική γλώσσα, τα κλισέ, έχουν (συνειδητό και ασυνείδητο) στόχο την κατάργηση της ιστορίας, του χρόνου, της μεταβολής. Γι’ αυτό και η προτίμηση της γλώσσας αυτής για δογματικές και ψευδολογικές φόρμουλες, που συχνά αντιγράφουν τη γλώσσα της γραφειοκρατίας καταχράται το ότι η λογική είναι το σύνολο των κανόνων του πνεύματος που, πέρα από κάθε ιστορικότητα, επιτρέπει τη λειτουργία του πνεύματος και του λόγου, καθώς και της κοινωνίας μέσα στην ιστορία.
Η απαίτηση μιας «λογικής της ιστορίας» ή της ταύτισης της ιστορίας με τη λογική είναι παράλογη, γιατί λογική σημαίνει συνοχή, ομοιογένεια, αναγκαιότητα, ενώ η ιστορία περιέχει, πέραν αυτών, την ανομοιογένεια και το τυχαίο. Αυτά τα στοιχεία δεν μπορεί και δεν πρέπει κανείς να τα ανάγει (χωρίς διαμεσολαβήσεις) στο αντίθετο τους.
Η Johanna "Hannah" Arendt***, τόνισε το ρόλο που έπαιξε στον σταλινικό λόγο η λογική ως ταυτόσημη με την ιστορία· αυτό προήλθε από την παρανόηση της διαλεκτικής στον Χέγκελ και στον Μαρξ, καθώς και την παρανόηση της φυσικής επιστήμης. Η αυταρχική διατύπωση του δόγματος, ότι «η θεωρία αντικατοπτρίζει τα πράγματα όπως είναι», ότι «μόνο το Κόμμα κατέχει όλη την αλήθεια» και ότι «ό,τι αντίκειται στο σύστημα αυτής της αλήθειας αντίκειται στους νόμους της Ιστορίας και της Φύσης» είχε ως αποτέλεσμα τη διαστροφή της έννοιας της λογικής (όπως και όλων των άλλων εννοιών).
Για τον Joseph Vissarionovich Stalin**** η φράση «η τάξη των κουλάκων είναι καταδικασμένη από την ιστορία να εξαφανιστεί» σήμαινε «λογικά» ότι είχε το δικαίωμα και την υποχρέωση να τους εξοντώσει φυσικά. Δηλαδή εδώ η παρανόηση της έννοιας «καταδικασμένη», η οποία ως μεταφορά είναι ακίνδυνη, την καθιστά ως κυριολεξία εγκληματική· τα θύματα υπολογίζονται για την περίοδο 1928-33 τουλάχιστον σε 9,4 εκατομμύρια νεκρούς.
Πέραν αυτού, όσοι διαφωνούσαν με το καθεστώς «λογικά» δεν μπορεί παρά να ήταν «παράλογα όντα», δηλαδή έπρεπε να εισαχθούν σε ψυχιατρικές κλινικές και να «θεραπευθούν» με ηλεκτροσόκ και πλύση εγκεφάλου. Αλλά αυτός ο τρόπος σκέψης είχε επίδραση στις μάζες των οπαδών (και εν μέρει έχει πάντα), γιατί οι μάζες δεν πείθονται από γεγονότα και επιχειρήματα, αλλά πιστεύουν στη συνοχή ενός κλειστού συστήματος, το οποίο «αιωρείται» πάνω από την πραγματικότητα (όπως ένα όνειρο ή ένα θαύμα), δεν μπορεί δηλαδή να αντικρουσθεί με κανένα στοιχείο…
Μπορείτε να διαβάσετε τα κείμενα από την μελέτη "ΥΠΝΩΤΙΖΟΝΤΑΣ τη ΜΑΖΑ", στα παρακάτω σημεία: Α, Β, Γ, Δ, Ε, ΣΤ, Ζ,H,Θ
Στο Μέρος Η' όπου θα αναλυθεί: "Η κοινή γνώμη, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (Μ.Μ.Ε) και η μάζα"
Msc BA Επικοινωνιολόγος- τ. Βουλευτής Αττικής
*Vladimir Ilyich Ulyanov, γνωστός ως Vladimir Lenin (10/4/1870-21/1/1924) Σοβιετικός πολιτικός, ηγέτης του κόμματος των Μπολσεβίκων που οδήγησε στον Κόκκινο Οκτώβρη, της «Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης» του 1917 ανατρέποντας την Τσαρική απόλυτη μοναρχία και έδωσε τέλος στο αστικό - δημοκρατικό καθεστώς της Φεβρουαριανής επανάστασης και εγκαθίδρυσε την δικτατορία του προλεταριάτου μέσω των Σοβιέτ και του μετέπειτα Κομμουνιστικού κόμματος. Δημιούργησε τα πρώτα GULag τα οποία αναγνωρίζονται ως σημαντικό όργανο πολιτικής καταστολής στη Σοβιετική Ένωση. Θεωρείται σαν ο μεγαλύτερος επαναστάτης της ιστορίας της ανθρωπότητας, και ένας από τους επιδραστικότερους πολιτικούς ηγέτες. Δημιουργός και ο πρώτος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, καθώς και ο ιδρυτής της Γ’ Διεθνούς μάλιστα θεωρείται από τους θεμελιωτές της Πολιτικής Ψυχολογίας. Η επίσημη αιτία θανάτου του καταγράφηκε ως ανίατη ασθένεια των αιμοφόρων αγγείων.
**Mohandas Karamchand Gandhi (2/10/1869–30/1/1948) Ινδός δικηγόρος, αντιαποικιακός εθνικιστής και πολιτικός ηθικολόγος που χρησιμοποίησε "μη βίαιη αντίσταση" για να ηγηθεί της επιτυχημένης εκστρατείας για την ανεξαρτησία της Ινδίας από Βρετανική κυριαρχία . Ενέπνευσε κινήματα για πολιτικά δικαιώματα και ελευθερία σε όλο τον κόσμο. Το τιμητικό Mahātmā (σανσκριτικά: "μεγαλόψυχο", "σεβάσμιο"), που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά σε αυτόν το 1914 στη Νότια Αφρική, χρησιμοποιείται τώρα σε όλο τον κόσμο. Δολοφονήθηκε από τον Nathuram Godse, Ινδουιστή εθνικιστή, στον κήπο του Birla House (τώρα Gandhi Smriti), στο δρόμο για να μιλήσει σε μια συγκέντρωση προσευχής.
***Johanna "Hannah"Arendt: (14/10/1906–4/12/1975) Γερμανο-αμερικανίδα, εβραϊκής καταγωγής, πολιτική επιστήμονας και φιλόσοφος. Τα δεκαοχτώ βιβλία της και πληθώρα άρθρων, σε θέματα που κυμαίνονται από τον ολοκληρωτισμό μέχρι την επιστημολογία, είχαν μια μεγάλη επιρροή στην πολιτική θεωρία. Είναι ευρέως γνωστή ως μια από τους πιο σημαντικούς πολιτικούς φιλοσόφους του 20ού αιώνα.
****Ioseb Besarionis dze Jughashvili, μετέπειτα ονομαζόμενος "ο Πατερούλης"Joseph Stalin (18/10/1878-– 5/3/1953): Σοβιετικός πολιτικός, πολιτικός θεωρητικός και επαναστάτης . Κατεγράφη ως ο «ατσάλινος» ηγέτης, της Σοβιετικής Ένωσης από το 1924 έως το 1953. Κατείχε την εξουσία ως Γενικός Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης (Κ.Κ.Σ.Ε,1922–1952) Συνδύασε τις πολιτικές ιδέες του Μαρξισμού-Λενινισμού, και δημιούργησε τον Σταλινισμό ή «υπαρκτό σοσιαλισμό». Για να εξαφανίσει τους « εχθρούς της εργατικής τάξης», ο Stalin, έκανε τη Μεγάλη Εκκαθάριση, κατά την οποία πάνω από ένα εκατομμύριο φυλακίστηκαν, κυρίως στα GULag (στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας). Θεωρήθηκε ως ένας από τους πιο στυγνούς και αιμοσταγείς δικτάτορες του 20ου αιώνα και υπεύθυνος για τον θάνατο τουλάχιστον 9,4 εκατομμυρίων συμπατριωτών του.
- Οι αναρτήσεις της ενότητας ΥΠΝΩΤΙΖΟΝΤΑΣ τη ΜΑΖΑ συνοδεύεται από φωτογραφίες των έργων του εικαστικού Γιάννη Γαΐτη (1923-1984).
- Πληροφορίες έχουν ληφθεί από το βιβλίο «Η ψυχοπαθολογία του πολιτικού» του Θάνου Λίποβατς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου