ΘΕΑΝΩ
Η πρώτη γυναίκα που γίνεται γνωστή στο χώρο των μαθηματικών τον 6ο αιώνα είναι η Θεανώ, μαθήτρια του Πυθαγόρα και αργότερα σύζυγός του. Έτσι, ενώ ο Πυθαγόρας δεν θέλει με τίποτε να παραδεχτεί την ύπαρξη των άρρητων αριθμών και παρά την μυστικοπάθεια που τον διακρίνει εν τούτοις εμφανίζεται προοδευτικός, φεμινιστής και σπάει το κατεστημένο δεχόμενος στην αυστηρή σχολή του την πρώτη μαθήτρια.
Ήταν η Θεανώ, η οποία έγινε η αφορμή στο να επαχθούν στην σχολή και άλλες 27 μαθήτριες που τις αποκαλούσαν ως τις 28 αδελφές της Πυθαγορείου αδελφότητας. Αν και στην εποχή του Πλάτωνα και του Σωκράτη δέχονταν μαθήτριες στις διάφορες σχολές, μετά από 10 αιώνες εμφανίζεται η σπουδαιότερη γυναικεία μορφή στο χώρο των μαθηματικών’ η ΥΠΑΤΙΑ, η μοναδική γυναίκα που συγκαταλέγεται στους σοφούς της αρχαιότητας. Η Υπατία είναι η πρώτη γυναίκα που ιδρύει δική της σχολή. Ήταν κόρη φιλόσοφου μαθηματικού και καθηγητή του πανεπιστημίου της Αλεξάνδρειας, του Θέωνα του Σμυρναίου που ανέπτυξε και τη θεωρία των μαγικών τετραγώνων, η οποία διδάσκεται στους μαθητές Γυμνασίου.
ΥΠΑΤΙΑ
Η Υπατία γίνεται δημοφιλής εξαιτίας των χαρισματικών διαλέξεών της και των εξαιρετικά ευθύβολων λύσεων που δίνει στα μαθηματικά προβλήματα που της δίνουν οι άλλοι ή που συναντά η ίδια. Ήταν επόμενο λοιπόν η Υπατία να αποκτήσει πολλούς θαυμαστές που συνεχώς της στέλνουν προβλήματα, προκειμένου να απολαύσουν τη λύση που δίνει η ίδια.
Τα μαθηματικά η λογική της απόδειξης γίνονται για αυτήν τρόπος ζωής, η ομορφιά του τοπίου, οι απολαύσεις ακόμα και ο σύντροφος της ζωής της. Στις ερωτήσεις των στενών φίλων και συγγενών, σχετικά με την απόρριψη του έπανδρου βίου από μέρους της, απαντά ότι ήδη έχει παντρευτεί την αλήθεια που βιώνει καθαρά στις αποδείξεις των Μαθηματικών. Έτσι, αφοσιώνεται ολοκληρωτικά στα μαθηματικά και τη σχολή της. Δυστυχώς, το τέλος της ήταν οικτρό σε ηλικία μόλις 40 ετών. Η Υπατία είχε την ατυχία να έχει μαθητή τον Διοικητή της Αλεξάνδρειας τον ειδωλολάτρη Ορέστη που ήταν και διώκτης των Χριστιανών, οι οποίοι νόμιζαν ότι η Υπατία τον έστρεφε εναντίον τους. Εκείνη την περίοδο πατριάρχης της Αλεξάνδρειας ήταν ο Κύριλλος. Κάποιοι φανατικοί θρησκόληπτοι εισβάλλουν μία μέρα στο σπίτι της, την σέρνουν έξω από αυτό, την κομματιάζουν και την οδηγούν στην πυρά.
ΜΑΡΙΑ ΑΝΙΕΖΙ
Μετά την Υπατία και μέχρι την Αναγέννηση δεν εμφανίζεται γυναικεία προσωπικότητα στο χώρο των μαθηματικών. Η Μαρία Ανιέζι όπως και η Υπατία ήταν κόρη Μαθηματικού και γεννήθηκε το 1718 στο Μιλάνο. Έγινε διάσημη στην Ευρώπη για τις εργασίες της πάνω στις εφαπτόμενες καμπυλών. Η Ανιέζι παρ ΄ότι διάσημη σ ’όλη την Ευρώπη, εν τούτοις πολλά πανεπιστήμια και προ πάντων η Γαλλική Ακαδημία αρνούνται να της δώσουν έδρα. Οι Άγγλοι της δίνουν το ψευδώνυμο “ μάγισσα Ανιέζι ”, ενώ μια καμπύλη που μελετήθηκε από την ίδια πήρε το όνομά της. Σημειωτέον ότι η Ανιέζι αφιερώνει τη ζωή της στα μαθηματικά και δεν παντρεύεται.
Οι διακρίσεις και τα στεγανά στο χώρο της έρευνας και των εδρών στα πανεπιστήμια συνεχίζονται μέχρι τον 20ο αιώνα.
ΕΜΙ ΝΕΔΕΡ
Η επόμενη σημαντική γυναικεία προσωπικότητα στο χώρο των Μαθηματικών είναι η Έμι Νέδερ, που ήταν και αυτή κόρη μαθηματικού. Ο Αινστάιν τη χαρακτηρίζει ως την “ πλέον σημαντική δημιουργική μαθηματική ευφυία που γέννησε η ανθρωπότητα από τότε που άρχισε η ανώτερη εκπαίδευση των γυναικών”, ενώ ο συνεργάτης της, Έντμουντ Λανταόυ, δήλωσε ότι “ είναι σπουδαία μαθηματικός αλλά δεν μπορώ να ορκιστώ ότι είναι γυναίκα ”.
Δεν μπορούσε δηλαδή να καταλάβει, λόγω των αντιλήψεων που επικρατούσαν, πως ήταν δυνατό μία γυναίκα να έχει τόση ευφυία και να έχει εντρυφήσει στην Μαθηματική επιστήμη.Η νοοτροπία αυτή γίνεται αιτία να της αρνηθούν τη θέση λέκτορα στο πανεπιστήμιο του Γκέντιγκεν στη Γερμανία. Δεν μπορούσε να συναινέσει η σύγκλητος του πανεπιστημίου στο να δεχτεί ως μέλος της μία γυναίκα. Τα περισσότερα από τα μέλη της αναρωτιόντουσαν τι θα σκεφτούν οι υποψήφιοι φοιτητές του πανεπιστημίου όταν μάθουν ότι πρόκειται να γίνουν μαθητές μίας γυναίκας. Αξίζει να αναφέρουμε εδώ την διαφοροποίηση του κορυφαίου Μαθηματικού Ντέιβιντ Χίλμπερτ, ο οποίος είπε: “ Κύριοι, δεν καταλαβαίνω γιατί το φύλο μπορεί να σταθεί εμπόδιο σε μία τέτοια θέση: στο κάτω-κάτω η Σύγκλητος δεν είναι δημόσια λουτρά ”.
Παρ’ αυτά και η Έμμυ Νέδερ αφιερώνει όλη της τη ζωή στα Μαθηματικά ακολουθώντας την μοίρα των προηγούμενων γυναικών που αναφέραμε. Βέβαια μία λογική εξήγηση που μπορεί να δώσει κανείς στο γεγονός αυτό είναι ότι οι άνδρες δεν μπορούσαν να δεχτούν, εν μεσώ τέτοιων αντιλήψεων που επικρατούσαν, στη ζωή τους γυναίκες με τόσο αμφιλεγόμενο υπόβαθρο.
ΣΟΝΙΑ ΚΟΒΑΛΕΣΚΙ
Η Ρωσίδα μαθηματικός Σόνια Κοβαλέσκι “ σπάει ” την παράδοση που θέλει τις γυναίκες μαθηματικούς έντονα ανύμφευτες. Το σπάει το γράψαμε σε εισαγωγικά γιατί πληροφορίες αναφέρουν ότι έκανε έναν εικονικό πλατωνικό γάμο με τον Βλαντιμίρ Κοβαλέφσκι προκειμένου να ταξιδεύουν άνετα ανά την Ευρώπη και να κάνουν τις έρευνές τους.
ΣΟΦΗ ΖΕΡΜΕΝ
Παρ ’ότι η Γαλλία επιδεικνύει την πλέον φαλλοκρατική συμπεριφορά προς τις επιστήμονες γυναίκες, γιατί υποστηρίζονταν ασκαδραμητί το γεγονός ότι τα μαθηματικά ήταν μια ανώτερη διανόηση πέρα από τις πνευματικές δυνατότητες μιας γυναίκας, εντούτοις η Γαλλίδα μαθηματικός Σόφη Ζερμέν θα γραφεί στην Ιστορία των μαθηματικών ως η κορυφαία αριθμοθεωρητικός του 20ου αιώνα, η οποία αναθέρμανε το επι πολλά χρόνια ξεχασμένο τελευταίο θεώρημα του Φερμά. Η ιστορία της είναι από συγκινητική έως εντυπωσιακή. Γεννήθηκε την 1η Απριλίου του 1776.
Η εποχή που αναπτύσσεται το ειδύλλιο της Ζερμέν με τη θεωρία των αριθμών συμπίπτει με την κατάληψη της Βαστίλλης ενώ η μελέτη της για το διαφορικό λογισμό επισκιάζεται από την περίοδο της τρομοκρατίας. Τίποτε όμως δεν είναι πιο δυνατό από την αγάπη της για τα Μαθηματικά στα οποία και αυτή αφιερώνει όλη της τη ζωή δίχως να παντρευτεί. Ο πατέρας της αν και εύπορος προσπαθεί να την αποτρέψει από αυτήν την ολοκληρωτική ενασχόληση και μελέτη των μαθηματικών. Έτσι κρύβει από αυτήν κεριά και οτιδήποτε άλλο θερμαντικό στοιχείο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η Ζερμέν για την αδιάκοπη μελέτη της. Όμως η Ζερμέν επιμένει, διατηρεί κρυφό μπαούλο με κεριά και τυλίγει το σώμα της με τα κλινοσκεπάσματα για να μην κρυώνει καθώς μελετάει. Μάλιστα, παρ’ ότι έκανε πολύ κρύο και το μελάνι της γραφής πάγωνε, η Σόφη επέμενε να γράφει πείθοντας και τους γονείς της που αποφασίζουν τελικά να της δώσουν την ευχή τους.
Το 1794 ιδρύεται στο Παρίσι η Ακαδημία των Αρίστων (Ecole polytechnique) με προορισμό την εκπαίδευση μαθηματικών και άλλων κορυφαίων επιστημόνων στην υπηρεσία του έθνους. Για τη Σόφη Ζερμέν είναι η κατάλληλη σχολή αλλά υπάρχουν τα γνωστά στεγανά που δημιουργούν οι επικρατούσες αντιλήψεις. Ο έρωτάς της όμως για τα μαθηματικά είναι τόσο μεγάλος ώστε ξεπερνά και αυτό το εμπόδιο. Καταφέρνει να χρησιμοποιεί την ταυτότητα ενός φοιτητή ονόματι Λε Μπλάν που είχε φύγει από το Παρίσι. Το πανεπιστήμιο τυπώνει σημειώσεις και ασκήσεις, τις οποίες η Σ. Ζερμέν καταφέρνει να παίρνει και στέλνει στη σχολή τις λύσεις και τις απαραίτητες εργασίες οι οποίες εντυπωσιάζουν τη σύγκλητο, δεδομένου ότι μέχρι τώρα είχαν συνηθίσει από τον κ. Λε Μπλάν να παίρνουν λύσεις λανθασμένες και προχειρογραμμένες. Η θεαματική αυτή μεταμόρφωση του σπουδαστή κ. Λε Μπλάν, αναγκάζει τον κορυφαίο μαθηματικό Λανγκράνζ (Langrange) να τον καλέσει προς συνάντηση οπότε και αναγκαστικά η Σόφη Ζερμέν του αποκαλύπτει το μυστικό της. Ο μεγάλος μαθηματικός αν και μένει άναυδος από το γεγονός, εντυπωσιάζεται, υποκλίνεται με δέος μπροστά σ’ αυτή την γυναικεία προσωπικότητα και γίνεται φίλος της και υποστηριχτής της.
Έτσι, η σπουδαία αυτή μαθηματικός συνεχίζει με περισσότερη αυτοπεποίθηση το έργο της και στην πορεία “ συναντά ” το τελευταίο θεώρημα του Φερμά με το οποίο ασχολείται αρκετά χρόνια κάνοντας σημαντικά βήματα για την επίλυσή του. Στη διάρκεια της προσπάθειας αυτής αλληλογραφεί με το όνομα του κ. Λε Μπλάν με τον κορυφαίο μαθηματικό Καρλ Φρίντριχ Γκάους (Carl Friedrich Gauss). Αξίζει να σημειωθεί ότι επέλεξε την συνεργασία με τον Grauss επειδή είχε καταλάβει την αξία του μελετώντας το έργο του Αριθμητικές έρευνες, το οποίο και την καταγοήτευσε. Μεσώ αυτής της αλληλογραφίας ο κ. Λε Μπλάν αποκτά μεγάλο σεβασμό και εκτίμηση και από τον κορυφαίο μαθηματικό. Όταν ο Gauss ανακαλύπτει πως πρόκειται για την Σ. Ζερμέν, τη μέρα των γενεθλίων του, της στέλνει την ακόλουθη επιστολή: “……Ωστόσο πώς να σας περιγράψω τον θαυμασμό και την έκπληξή μου όταν είδα τον κ. Λε Μπλάν, τον οποίον υποληπτόμουν να αυτομεταμορφώνεται σε τούτη τη λαμπρή προσωπικότητα – ένα φωτεινό παράδειγμα το οποίο δυσκολεύτηκα να πιστέψω…..”.
Λίγο παρακάτω συνεχίζει : “Όμως, όταν ένα άτομο που ανήκει στο φύλο, το οποίο σύμφωνα με τα ήθη και τις προκαταλήψεις μας, πρέπει να αντιμετωπίσει απείρως περισσότερες δυσκολίες από τους άνδρες για να εξοικειωθεί με αυτές τις ακανθώδεις έρευνες, καταφέρνει τελικά να υπερπηδήσει τα εμπόδια και να διαπεράσει τα πλέον σκοτεινά τμήματά τους, τότε δίχως αμφιβολία η γυναίκα αυτή έχει ακμαίο ηθικό, καταπληκτικά χαρίσματα και ανώτερη ευφυία ” Σε άλλη επιστολή προς τον υποτιθέμενο κ. Λε Μπλάν θα γράψει “είμαι πολύ χαρούμενος που η αριθμητική βρήκε στο πρόσωπό σας ένα τόσο ικανό φίλο”.
Αυτά τα λόγια των επιστολών του Gauss έγιναν η κινητήριος δύναμη για την Σ. Ζερμέν η οποία έκανε σπουδαία βήματα στην απόδειξη του τελευταίου θεωρήματος του Φερμά. Η δύναμη αυτή σταμάτησε να ενεργεί όταν η Ζερμέν δεν έπαιρνε απαντήσεις από την αλληλογραφία με τον Gauss επειδή αυτός είχε διοριστεί καθηγητής αστρονομίας στο Γκετιγκεν και αναγκαστικά είχε εγκαταλείψει το ενδιαφέρον του για τη θεωρία των αριθμών. Ίσως αν δεν είχε συμβεί τούτο να είχαμε την λύση του θεωρήματος του Φερμά 150 χρόνια πριν. Βέβαια η συμβολή της κ. Ζερμέν στην απόδειξή του αναγνωρίστηκε από όλο τον κόσμο και γι’ αυτό το λόγο τιμήθηκε με το μετάλλιο του ινστιτούτου της Γαλλίας.Μετά από αυτή την εξέλιξη η Σ. Ζερμέν χάνει την αυτοπεποίθησή της, εγκαταλείπει τα καθαρά μαθηματικά και συνεχίζει τη σταδιοδρομία της ως φυσικός.
Παρά τις προκαταλήψεις που συναντά και σ’ αυτό το χώρο, καταφέρνει να διαπρέψει με την πραγματεία της για τις ταλαντώσεις ελαστικών πλακών, που έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης θεωρίας της ελαστικότητας.Μία άλλη μοναδικότητα που πέτυχε η σπουδαία αυτή προσωπικότητα ήταν να είναι η μοναδική γυναίκα που είχε το δικαίωμα να παρακολουθεί διαλέξεις της Ακαδημίας της Γαλλίας χωρίς να είναι σύζυγος κάποιου Ακαδημαϊκού.
Η Σ. Ζερμέν είχε στείλει το πρώτο της γράμμα στον Gauss σε ηλικία 20 χρονών και στην ηλικία των 54 αποκαθιστά τη διακοπείσα συνεργασία τους. Ο Gauss πείθει το πανεπιστήμιο του Γκέτιγκεν σε συνεργασία με τον Κ. Καραθεοδωρή να τιμηθεί η Σ. Ζερμέν με ένα τιμητικό τίτλο. Αυτήν όμως την μοναδικότητα δεν θα προλάβει να την αποκτήσει η Σ. Ζερμέν.
Πεθαίνει από καρκίνο του μαστού το 1831, σε ηλικία 55 ετών. Στο πιστοποιητικό θανάτου της χαρακτηρίζεται ανύπαντρη και ανεπάγγελτη. Και δεν σταματάει εδώ η αδικία και η προκατάληψη της Γαλλίας για την κορυφαία διανοούμενη που γέννησε ποτέ η Γαλλία και που θεωρούνταν το κέντρο των γραμμάτων και των τεχνών την εποχή εκείνη. Όταν ανεγέρθηκε ο πύργος του Άιφελ, για την κατασκευή του οποίου χρησιμοποιήθηκε η πραγματεία του Σ. Ζερμέν περί ελαστικότητας κατά κόρον από τους μηχανικούς, χαράκτηκαν πάνω σ’ αυτόν 72 ονόματα σοφών. Το όνομα της ιδιοφυούς αυτής γυναίκας ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΜΕΣΑ Σ’ ΑΥΤΑ.Βλέπουμε λοιπόν ότι οι υπάρχουσες αντιλήψεις για την γυναίκα απο την αρχαιότητα μέχρι σήμερα της στέρησαν τη θέση που της άξιζε ή δικαιούνταν στο χώρο της Μαθηματικής επιστήμης.
Θα τολμήσουμε να συμπεράνουμε ότι γυναίκες με ικανότητες δεν ήρθαν ποτέ σε επαφή με τα μαθηματικά ούτε παρακινήθηκαν από κάποιους να ασχοληθούν εξ αιτίας των αντιλήψεων που επικρατούσαν. Συναντάμε λοιπόν στην Ιστορία των μαθηματικών τις γυναικείες προσωπικότητες που ως κόρες μαθηματικών ήταν φυσικό να ασχοληθούν με την επιστήμη που βίωναν υποχρεωτικά στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον. Στην περίπτωση της Σ. Ζερμέν που δεν είναι κόρη μαθηματικού ο μεγάλος έρωτας με τα μαθηματικά προέκυψε από τη μελέτη της ιστορίας των Μαθηματικών του Ζαν Ετιέν Μοντικλά.
Ειδικά η διήγηση για τη ζωή και τα κατορθώματα του Αρχιμήδη σαγήνευσε. Προ πάντων δε, η στιγμή του θανάτου του κατά την οποία στην ερώτηση του Ρωμαίου στρατιώτη απαντά “ ΜΗ ΜΟΥ ΤΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ ΤΑΡΑΤΕ ” και αυτός τον σκοτώνει με τη λόγχη του. Εκείνη τη στιγμή η ιδιοφυής γυναίκα σκέφτηκε πως για να απορροφάται σε τέτοιο βαθμό ο σπουδαίος σοφός από ένα γεωμετρικό πρόβλημα ώστε να αψηφά και τον θάνατο ακόμη, δεν μπορεί παρά
ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΗ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΜΑΓΕΥΕΙ ΚΑΙ ΣΑΓΗΝΕΥΕΙ ΤΟΝ ΜΕΛΕΤΗΤΗ ΤΟΥΣ.
Του Λιπορδέζη Αθανάσιου
Μαθηματικού Συγγραφέα
Η πρώτη γυναίκα που γίνεται γνωστή στο χώρο των μαθηματικών τον 6ο αιώνα είναι η Θεανώ, μαθήτρια του Πυθαγόρα και αργότερα σύζυγός του. Έτσι, ενώ ο Πυθαγόρας δεν θέλει με τίποτε να παραδεχτεί την ύπαρξη των άρρητων αριθμών και παρά την μυστικοπάθεια που τον διακρίνει εν τούτοις εμφανίζεται προοδευτικός, φεμινιστής και σπάει το κατεστημένο δεχόμενος στην αυστηρή σχολή του την πρώτη μαθήτρια.
Ήταν η Θεανώ, η οποία έγινε η αφορμή στο να επαχθούν στην σχολή και άλλες 27 μαθήτριες που τις αποκαλούσαν ως τις 28 αδελφές της Πυθαγορείου αδελφότητας. Αν και στην εποχή του Πλάτωνα και του Σωκράτη δέχονταν μαθήτριες στις διάφορες σχολές, μετά από 10 αιώνες εμφανίζεται η σπουδαιότερη γυναικεία μορφή στο χώρο των μαθηματικών’ η ΥΠΑΤΙΑ, η μοναδική γυναίκα που συγκαταλέγεται στους σοφούς της αρχαιότητας. Η Υπατία είναι η πρώτη γυναίκα που ιδρύει δική της σχολή. Ήταν κόρη φιλόσοφου μαθηματικού και καθηγητή του πανεπιστημίου της Αλεξάνδρειας, του Θέωνα του Σμυρναίου που ανέπτυξε και τη θεωρία των μαγικών τετραγώνων, η οποία διδάσκεται στους μαθητές Γυμνασίου.
ΥΠΑΤΙΑ
Η Υπατία γίνεται δημοφιλής εξαιτίας των χαρισματικών διαλέξεών της και των εξαιρετικά ευθύβολων λύσεων που δίνει στα μαθηματικά προβλήματα που της δίνουν οι άλλοι ή που συναντά η ίδια. Ήταν επόμενο λοιπόν η Υπατία να αποκτήσει πολλούς θαυμαστές που συνεχώς της στέλνουν προβλήματα, προκειμένου να απολαύσουν τη λύση που δίνει η ίδια.
Τα μαθηματικά η λογική της απόδειξης γίνονται για αυτήν τρόπος ζωής, η ομορφιά του τοπίου, οι απολαύσεις ακόμα και ο σύντροφος της ζωής της. Στις ερωτήσεις των στενών φίλων και συγγενών, σχετικά με την απόρριψη του έπανδρου βίου από μέρους της, απαντά ότι ήδη έχει παντρευτεί την αλήθεια που βιώνει καθαρά στις αποδείξεις των Μαθηματικών. Έτσι, αφοσιώνεται ολοκληρωτικά στα μαθηματικά και τη σχολή της. Δυστυχώς, το τέλος της ήταν οικτρό σε ηλικία μόλις 40 ετών. Η Υπατία είχε την ατυχία να έχει μαθητή τον Διοικητή της Αλεξάνδρειας τον ειδωλολάτρη Ορέστη που ήταν και διώκτης των Χριστιανών, οι οποίοι νόμιζαν ότι η Υπατία τον έστρεφε εναντίον τους. Εκείνη την περίοδο πατριάρχης της Αλεξάνδρειας ήταν ο Κύριλλος. Κάποιοι φανατικοί θρησκόληπτοι εισβάλλουν μία μέρα στο σπίτι της, την σέρνουν έξω από αυτό, την κομματιάζουν και την οδηγούν στην πυρά.
ΜΑΡΙΑ ΑΝΙΕΖΙ
Μετά την Υπατία και μέχρι την Αναγέννηση δεν εμφανίζεται γυναικεία προσωπικότητα στο χώρο των μαθηματικών. Η Μαρία Ανιέζι όπως και η Υπατία ήταν κόρη Μαθηματικού και γεννήθηκε το 1718 στο Μιλάνο. Έγινε διάσημη στην Ευρώπη για τις εργασίες της πάνω στις εφαπτόμενες καμπυλών. Η Ανιέζι παρ ΄ότι διάσημη σ ’όλη την Ευρώπη, εν τούτοις πολλά πανεπιστήμια και προ πάντων η Γαλλική Ακαδημία αρνούνται να της δώσουν έδρα. Οι Άγγλοι της δίνουν το ψευδώνυμο “ μάγισσα Ανιέζι ”, ενώ μια καμπύλη που μελετήθηκε από την ίδια πήρε το όνομά της. Σημειωτέον ότι η Ανιέζι αφιερώνει τη ζωή της στα μαθηματικά και δεν παντρεύεται.
Οι διακρίσεις και τα στεγανά στο χώρο της έρευνας και των εδρών στα πανεπιστήμια συνεχίζονται μέχρι τον 20ο αιώνα.
ΕΜΙ ΝΕΔΕΡ
Η επόμενη σημαντική γυναικεία προσωπικότητα στο χώρο των Μαθηματικών είναι η Έμι Νέδερ, που ήταν και αυτή κόρη μαθηματικού. Ο Αινστάιν τη χαρακτηρίζει ως την “ πλέον σημαντική δημιουργική μαθηματική ευφυία που γέννησε η ανθρωπότητα από τότε που άρχισε η ανώτερη εκπαίδευση των γυναικών”, ενώ ο συνεργάτης της, Έντμουντ Λανταόυ, δήλωσε ότι “ είναι σπουδαία μαθηματικός αλλά δεν μπορώ να ορκιστώ ότι είναι γυναίκα ”.
Δεν μπορούσε δηλαδή να καταλάβει, λόγω των αντιλήψεων που επικρατούσαν, πως ήταν δυνατό μία γυναίκα να έχει τόση ευφυία και να έχει εντρυφήσει στην Μαθηματική επιστήμη.Η νοοτροπία αυτή γίνεται αιτία να της αρνηθούν τη θέση λέκτορα στο πανεπιστήμιο του Γκέντιγκεν στη Γερμανία. Δεν μπορούσε να συναινέσει η σύγκλητος του πανεπιστημίου στο να δεχτεί ως μέλος της μία γυναίκα. Τα περισσότερα από τα μέλη της αναρωτιόντουσαν τι θα σκεφτούν οι υποψήφιοι φοιτητές του πανεπιστημίου όταν μάθουν ότι πρόκειται να γίνουν μαθητές μίας γυναίκας. Αξίζει να αναφέρουμε εδώ την διαφοροποίηση του κορυφαίου Μαθηματικού Ντέιβιντ Χίλμπερτ, ο οποίος είπε: “ Κύριοι, δεν καταλαβαίνω γιατί το φύλο μπορεί να σταθεί εμπόδιο σε μία τέτοια θέση: στο κάτω-κάτω η Σύγκλητος δεν είναι δημόσια λουτρά ”.
Παρ’ αυτά και η Έμμυ Νέδερ αφιερώνει όλη της τη ζωή στα Μαθηματικά ακολουθώντας την μοίρα των προηγούμενων γυναικών που αναφέραμε. Βέβαια μία λογική εξήγηση που μπορεί να δώσει κανείς στο γεγονός αυτό είναι ότι οι άνδρες δεν μπορούσαν να δεχτούν, εν μεσώ τέτοιων αντιλήψεων που επικρατούσαν, στη ζωή τους γυναίκες με τόσο αμφιλεγόμενο υπόβαθρο.
ΣΟΝΙΑ ΚΟΒΑΛΕΣΚΙ
Η Ρωσίδα μαθηματικός Σόνια Κοβαλέσκι “ σπάει ” την παράδοση που θέλει τις γυναίκες μαθηματικούς έντονα ανύμφευτες. Το σπάει το γράψαμε σε εισαγωγικά γιατί πληροφορίες αναφέρουν ότι έκανε έναν εικονικό πλατωνικό γάμο με τον Βλαντιμίρ Κοβαλέφσκι προκειμένου να ταξιδεύουν άνετα ανά την Ευρώπη και να κάνουν τις έρευνές τους.
ΣΟΦΗ ΖΕΡΜΕΝ
Παρ ’ότι η Γαλλία επιδεικνύει την πλέον φαλλοκρατική συμπεριφορά προς τις επιστήμονες γυναίκες, γιατί υποστηρίζονταν ασκαδραμητί το γεγονός ότι τα μαθηματικά ήταν μια ανώτερη διανόηση πέρα από τις πνευματικές δυνατότητες μιας γυναίκας, εντούτοις η Γαλλίδα μαθηματικός Σόφη Ζερμέν θα γραφεί στην Ιστορία των μαθηματικών ως η κορυφαία αριθμοθεωρητικός του 20ου αιώνα, η οποία αναθέρμανε το επι πολλά χρόνια ξεχασμένο τελευταίο θεώρημα του Φερμά. Η ιστορία της είναι από συγκινητική έως εντυπωσιακή. Γεννήθηκε την 1η Απριλίου του 1776.
Η εποχή που αναπτύσσεται το ειδύλλιο της Ζερμέν με τη θεωρία των αριθμών συμπίπτει με την κατάληψη της Βαστίλλης ενώ η μελέτη της για το διαφορικό λογισμό επισκιάζεται από την περίοδο της τρομοκρατίας. Τίποτε όμως δεν είναι πιο δυνατό από την αγάπη της για τα Μαθηματικά στα οποία και αυτή αφιερώνει όλη της τη ζωή δίχως να παντρευτεί. Ο πατέρας της αν και εύπορος προσπαθεί να την αποτρέψει από αυτήν την ολοκληρωτική ενασχόληση και μελέτη των μαθηματικών. Έτσι κρύβει από αυτήν κεριά και οτιδήποτε άλλο θερμαντικό στοιχείο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η Ζερμέν για την αδιάκοπη μελέτη της. Όμως η Ζερμέν επιμένει, διατηρεί κρυφό μπαούλο με κεριά και τυλίγει το σώμα της με τα κλινοσκεπάσματα για να μην κρυώνει καθώς μελετάει. Μάλιστα, παρ’ ότι έκανε πολύ κρύο και το μελάνι της γραφής πάγωνε, η Σόφη επέμενε να γράφει πείθοντας και τους γονείς της που αποφασίζουν τελικά να της δώσουν την ευχή τους.
Το 1794 ιδρύεται στο Παρίσι η Ακαδημία των Αρίστων (Ecole polytechnique) με προορισμό την εκπαίδευση μαθηματικών και άλλων κορυφαίων επιστημόνων στην υπηρεσία του έθνους. Για τη Σόφη Ζερμέν είναι η κατάλληλη σχολή αλλά υπάρχουν τα γνωστά στεγανά που δημιουργούν οι επικρατούσες αντιλήψεις. Ο έρωτάς της όμως για τα μαθηματικά είναι τόσο μεγάλος ώστε ξεπερνά και αυτό το εμπόδιο. Καταφέρνει να χρησιμοποιεί την ταυτότητα ενός φοιτητή ονόματι Λε Μπλάν που είχε φύγει από το Παρίσι. Το πανεπιστήμιο τυπώνει σημειώσεις και ασκήσεις, τις οποίες η Σ. Ζερμέν καταφέρνει να παίρνει και στέλνει στη σχολή τις λύσεις και τις απαραίτητες εργασίες οι οποίες εντυπωσιάζουν τη σύγκλητο, δεδομένου ότι μέχρι τώρα είχαν συνηθίσει από τον κ. Λε Μπλάν να παίρνουν λύσεις λανθασμένες και προχειρογραμμένες. Η θεαματική αυτή μεταμόρφωση του σπουδαστή κ. Λε Μπλάν, αναγκάζει τον κορυφαίο μαθηματικό Λανγκράνζ (Langrange) να τον καλέσει προς συνάντηση οπότε και αναγκαστικά η Σόφη Ζερμέν του αποκαλύπτει το μυστικό της. Ο μεγάλος μαθηματικός αν και μένει άναυδος από το γεγονός, εντυπωσιάζεται, υποκλίνεται με δέος μπροστά σ’ αυτή την γυναικεία προσωπικότητα και γίνεται φίλος της και υποστηριχτής της.
Έτσι, η σπουδαία αυτή μαθηματικός συνεχίζει με περισσότερη αυτοπεποίθηση το έργο της και στην πορεία “ συναντά ” το τελευταίο θεώρημα του Φερμά με το οποίο ασχολείται αρκετά χρόνια κάνοντας σημαντικά βήματα για την επίλυσή του. Στη διάρκεια της προσπάθειας αυτής αλληλογραφεί με το όνομα του κ. Λε Μπλάν με τον κορυφαίο μαθηματικό Καρλ Φρίντριχ Γκάους (Carl Friedrich Gauss). Αξίζει να σημειωθεί ότι επέλεξε την συνεργασία με τον Grauss επειδή είχε καταλάβει την αξία του μελετώντας το έργο του Αριθμητικές έρευνες, το οποίο και την καταγοήτευσε. Μεσώ αυτής της αλληλογραφίας ο κ. Λε Μπλάν αποκτά μεγάλο σεβασμό και εκτίμηση και από τον κορυφαίο μαθηματικό. Όταν ο Gauss ανακαλύπτει πως πρόκειται για την Σ. Ζερμέν, τη μέρα των γενεθλίων του, της στέλνει την ακόλουθη επιστολή: “……Ωστόσο πώς να σας περιγράψω τον θαυμασμό και την έκπληξή μου όταν είδα τον κ. Λε Μπλάν, τον οποίον υποληπτόμουν να αυτομεταμορφώνεται σε τούτη τη λαμπρή προσωπικότητα – ένα φωτεινό παράδειγμα το οποίο δυσκολεύτηκα να πιστέψω…..”.
Λίγο παρακάτω συνεχίζει : “Όμως, όταν ένα άτομο που ανήκει στο φύλο, το οποίο σύμφωνα με τα ήθη και τις προκαταλήψεις μας, πρέπει να αντιμετωπίσει απείρως περισσότερες δυσκολίες από τους άνδρες για να εξοικειωθεί με αυτές τις ακανθώδεις έρευνες, καταφέρνει τελικά να υπερπηδήσει τα εμπόδια και να διαπεράσει τα πλέον σκοτεινά τμήματά τους, τότε δίχως αμφιβολία η γυναίκα αυτή έχει ακμαίο ηθικό, καταπληκτικά χαρίσματα και ανώτερη ευφυία ” Σε άλλη επιστολή προς τον υποτιθέμενο κ. Λε Μπλάν θα γράψει “είμαι πολύ χαρούμενος που η αριθμητική βρήκε στο πρόσωπό σας ένα τόσο ικανό φίλο”.
Αυτά τα λόγια των επιστολών του Gauss έγιναν η κινητήριος δύναμη για την Σ. Ζερμέν η οποία έκανε σπουδαία βήματα στην απόδειξη του τελευταίου θεωρήματος του Φερμά. Η δύναμη αυτή σταμάτησε να ενεργεί όταν η Ζερμέν δεν έπαιρνε απαντήσεις από την αλληλογραφία με τον Gauss επειδή αυτός είχε διοριστεί καθηγητής αστρονομίας στο Γκετιγκεν και αναγκαστικά είχε εγκαταλείψει το ενδιαφέρον του για τη θεωρία των αριθμών. Ίσως αν δεν είχε συμβεί τούτο να είχαμε την λύση του θεωρήματος του Φερμά 150 χρόνια πριν. Βέβαια η συμβολή της κ. Ζερμέν στην απόδειξή του αναγνωρίστηκε από όλο τον κόσμο και γι’ αυτό το λόγο τιμήθηκε με το μετάλλιο του ινστιτούτου της Γαλλίας.Μετά από αυτή την εξέλιξη η Σ. Ζερμέν χάνει την αυτοπεποίθησή της, εγκαταλείπει τα καθαρά μαθηματικά και συνεχίζει τη σταδιοδρομία της ως φυσικός.
Παρά τις προκαταλήψεις που συναντά και σ’ αυτό το χώρο, καταφέρνει να διαπρέψει με την πραγματεία της για τις ταλαντώσεις ελαστικών πλακών, που έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης θεωρίας της ελαστικότητας.Μία άλλη μοναδικότητα που πέτυχε η σπουδαία αυτή προσωπικότητα ήταν να είναι η μοναδική γυναίκα που είχε το δικαίωμα να παρακολουθεί διαλέξεις της Ακαδημίας της Γαλλίας χωρίς να είναι σύζυγος κάποιου Ακαδημαϊκού.
Η Σ. Ζερμέν είχε στείλει το πρώτο της γράμμα στον Gauss σε ηλικία 20 χρονών και στην ηλικία των 54 αποκαθιστά τη διακοπείσα συνεργασία τους. Ο Gauss πείθει το πανεπιστήμιο του Γκέτιγκεν σε συνεργασία με τον Κ. Καραθεοδωρή να τιμηθεί η Σ. Ζερμέν με ένα τιμητικό τίτλο. Αυτήν όμως την μοναδικότητα δεν θα προλάβει να την αποκτήσει η Σ. Ζερμέν.
Πεθαίνει από καρκίνο του μαστού το 1831, σε ηλικία 55 ετών. Στο πιστοποιητικό θανάτου της χαρακτηρίζεται ανύπαντρη και ανεπάγγελτη. Και δεν σταματάει εδώ η αδικία και η προκατάληψη της Γαλλίας για την κορυφαία διανοούμενη που γέννησε ποτέ η Γαλλία και που θεωρούνταν το κέντρο των γραμμάτων και των τεχνών την εποχή εκείνη. Όταν ανεγέρθηκε ο πύργος του Άιφελ, για την κατασκευή του οποίου χρησιμοποιήθηκε η πραγματεία του Σ. Ζερμέν περί ελαστικότητας κατά κόρον από τους μηχανικούς, χαράκτηκαν πάνω σ’ αυτόν 72 ονόματα σοφών. Το όνομα της ιδιοφυούς αυτής γυναίκας ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΜΕΣΑ Σ’ ΑΥΤΑ.Βλέπουμε λοιπόν ότι οι υπάρχουσες αντιλήψεις για την γυναίκα απο την αρχαιότητα μέχρι σήμερα της στέρησαν τη θέση που της άξιζε ή δικαιούνταν στο χώρο της Μαθηματικής επιστήμης.
Θα τολμήσουμε να συμπεράνουμε ότι γυναίκες με ικανότητες δεν ήρθαν ποτέ σε επαφή με τα μαθηματικά ούτε παρακινήθηκαν από κάποιους να ασχοληθούν εξ αιτίας των αντιλήψεων που επικρατούσαν. Συναντάμε λοιπόν στην Ιστορία των μαθηματικών τις γυναικείες προσωπικότητες που ως κόρες μαθηματικών ήταν φυσικό να ασχοληθούν με την επιστήμη που βίωναν υποχρεωτικά στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον. Στην περίπτωση της Σ. Ζερμέν που δεν είναι κόρη μαθηματικού ο μεγάλος έρωτας με τα μαθηματικά προέκυψε από τη μελέτη της ιστορίας των Μαθηματικών του Ζαν Ετιέν Μοντικλά.
Ειδικά η διήγηση για τη ζωή και τα κατορθώματα του Αρχιμήδη σαγήνευσε. Προ πάντων δε, η στιγμή του θανάτου του κατά την οποία στην ερώτηση του Ρωμαίου στρατιώτη απαντά “ ΜΗ ΜΟΥ ΤΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ ΤΑΡΑΤΕ ” και αυτός τον σκοτώνει με τη λόγχη του. Εκείνη τη στιγμή η ιδιοφυής γυναίκα σκέφτηκε πως για να απορροφάται σε τέτοιο βαθμό ο σπουδαίος σοφός από ένα γεωμετρικό πρόβλημα ώστε να αψηφά και τον θάνατο ακόμη, δεν μπορεί παρά
ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΗ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΜΑΓΕΥΕΙ ΚΑΙ ΣΑΓΗΝΕΥΕΙ ΤΟΝ ΜΕΛΕΤΗΤΗ ΤΟΥΣ.
Του Λιπορδέζη Αθανάσιου
Μαθηματικού Συγγραφέα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου