S.O.S Η Μεσογειακή Φώκια ( Monachus monachus )

http://en.wikipedia.org/wiki/Monachus

Η Μεσογειακή Φώκια είναι το μόνο είδος φώκιας που συναντάται στη Μεσόγειο και αποτελεί ένα από τα πλέον απειλούμενα είδη θαλάσσιων θηλαστικών στον κόσμο.

Η Monachus monachus είναι από τα μεγαλύτερα είδη φωκών στον κόσμο. Έχει μήκος γύρω στα 2,5 μέτρα και ζυγίζει περίπου 300 κιλά. Μπορεί να φτάσει σε ηλικία τα 45 χρόνια.

Παλαιότερα το είδος ήταν κοινό σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, όμως σήμερα συναντάται κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο και στα Βορειοδυτικά Αφρικανικά παράλια.
Ο παγκόσμιος πληθυσμός του είδους υπολογίζεται ότι δεν ξεπερνά τις 500 , η πλειονότητα των οποίων επιβιώνει ακόμα στο Αιγαίο και υπολογίζονται περίπου στις 250 με 300 φώκιες.
Σε πολλές χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία, το Μαρόκο, η Τυνησία, ο Λίβανος, η Αλβανία, το είδος έχει εξαφανιστεί, ενώ σε άλλες χώρες όπως η Κύπρος και η Λιβύη ο συνολικός πληθυσμός είναι μικρότερος από 2 άτομα. Η Μεσογειακή Φώκια καταχωρήθηκε ως είδος Ιδιαίτερα κινδυνεύον το 2000 στο Κόκκινο Βιβλίο του IUCN (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources).

ΕΙΔΗ

Hawaiian Monk Seal or Monachus schauinslandi Υπό εξαφάνιση
the Mediterranean Monk Seal or Monachus monachus Σε κρίσιμο στάδιο Εξαφάνισης

the Caribbean Monk Seal or Monachus tropicalis Εξαφανίστηκε

Η Μεσογειακή Φώκια είναι είδος εξαιρετικά ευαίσθητο στις ανθρωπογενείς επιδράσεις. Ωστόσο οι διαθέσιμες πληροφορίες όσον αφορά το μέγεθος των πληθυσμών της φώκιας, τη χρήση των οικοτόπων τους και τις κινήσεις τους είναι ανεπαρκείς.
Η Μεσογειακή Φώκια είναι παράκτιο είδος και συναντάται συνήθως σε παράκτιες περιοχές νησιών και βραχονησίδων καθώς και στην απόκρημνη ηπειρωτική ακτογραμμή, όπου βρίσκει σπηλιές για να αναπαραχθεί. Φθάνει στην ενηλικίωση μεταξύ του πέμπτου και έκτου έτους της ζωής της και τα περισσότερα ζώα γεννιούνται το Σεπτέμβρη και τον Οκτώβρη. Μια θηλυκή φώκια γεννά συνήθως ένα νεογνό κάθε φορά που αναπαράγεται.

Απειλές για την επιβίωση του πληθυσμού της φώκιας

Η κάθετη πτώση των ιχθυοαποθεμάτων στο Αιγαίο επιβαρύνει σημαντικά τους πληθυσμούς φώκιας στην περιοχή, που εξαρτάται από τα ψάρια για να τραφεί. Επιπλέον επιβάρυνση προκαλείται από την ανεξέλεγκτη εξάπλωση της τουριστικής βιομηχανίας και την ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης στην Ελλάδα.
Επιπρόσθετα η πρόσβαση των σκαφών αναψυχής σε περιοχές που βρίσκονται οι σπηλιές της φώκιας, αποτελεί έναν ολοένα αυξανόμενο παράγοντα που οδηγεί το είδος σε μετανάστευση. Τέλος οι ανεξέλεγκτες στρατιωτικές ασκήσεις σε παράκτιες περιοχές, απειλούν περαιτέρω την επιβίωση αυτού του σπάνιου είδους.
Η ηθελημένη θανάτωση αποτελεί επίσης έναν σημαντικό παράγοντα επιβάρυνσης του είδους.
Η συνεχιζόμενη μείωση των ιχθυοαποθεμάτων προκαλεί ανάλογο πρόβλημα επιβίωσης τόσο για τις φώκιες όσο και για τους αλιείς και είναι αποτέλεσμα της έλλειψης διαχείρισης και παρακολούθησης των αλιευτικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα.
Οι φώκιες που αδυνατούν να εξασφαλίσουν την τροφή τους, ολοένα και συχνότερα αποζητούν την τροφή τους στα ψάρια που είναι παγιδευμένα στα δίχτυα των παράκτιων αλιέων, προξενώντας τους φθορές. Οι αλιείς αδυνατούν να αντικαταστήσουν τα κατεστραμμένα δίχτυα και έτσι αναγκάζονται να αφιερώσουν κάποιες μέρες για να τα επιδιορθώσουν αντί να ψαρεύουν, ή να απασχολήσουν επιπλέον ανθρώπους για την επιδιόρθωση των διχτυών. Παράλληλα επιβαρύνονται και με το κόστος για τα υλικά που χρησιμοποιούν για την παραπάνω εργασία. Επίσης οι αλιείς είναι ενήμεροι για τα υπέρογκα κονδύλια που ξοδεύονται ετησίως για την έρευνα-προστασία της φώκιας στην Ελλάδα, ενώ την ίδια στιγμή βλέπουν τα προβλήματα που η φώκια τους προκαλεί να απαξιώνονται και να αγνοούνται. Οι παράκτιοι αλιείς στην Ελλάδα δεν λαμβάνουν καμίας μορφής άμεση ή έμμεση υποστήριξη, παρόλο το γεγονός ότι η Μεσογειακή Φώκια προστατεύεται από την εθνική, κοινοτική και διεθνή νομοθεσία.

Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας ανταγωνιστικής σχέσης ανάμεσα στους παράκτιους αλιείς και τις φώκιες που αναπόφευκτα οδηγεί στις ηθελημένες θανατώσεις, που συνεχίζονται στις Ελληνικές Θάλασσες έως τις μέρες μας.

Στην εικόνα φαίνεται η προσπάθεια ενός ψαρά να προσφέρει τροφή σε μία μεσογειακή φώκια.

Η φωτογραφία τραβήχτηκε από τον Gerald Hau/Euronatur.

Πιλοτική Δράση Συνεργασίας για την Προστασία της Φώκιας

Η πιλοτική εφαρμογή γίνεται με πρωτοβουλία του "Αρχιπέλαγος" στην περιοχή της Βορείου Δωδεκανήσου και περικλείει τα νησιά Πάτμος, Λειψοί, Αρκιοί, Αγαθονήσι, Φαρμακονήσι και 40 νησίδες και βραχονησίδες, που ανήκουν σε αυτά τα νησιά. Η περιοχή αυτή χαρακτηρίζεται από πλούσια βιοποικιλότητα θαλάσσιων και χερσαίων οικοσυστημάτων στηρίζοντας πληθυσμούς από πολλά σπάνια, προστατευόμενα και απειλούμενα είδη. Η περιορισμένη ανθρώπινη παρουσία και οι πολλές προστατευμένες σπηλιές κατάλληλες για την αναπαραγωγή της φώκιας, παρέχουν ιδανικούς οικοτόπους για αυτό το σπάνιο είδος.
Η πιλοτική δράση συνεργασίας έχει κυρίως τοπικό χαρακτήρα και επικεντρωνεται στους δύο ακόλουθους στόχους:
(α) να διασφαλίσει ότι η περιοχή στηρίζει έναν υγιή και αυξανόμενο πληθυσμό φώκιας και
(β) να προωθήσει την ενεργό συμμετοχή των αλιέων και των τοπικών κοινωνιών στην προστασία και διαχείριση τους θαλάσσιου περιβάλλοντος τους.
Αυτοί οι στόχοι θα επιτευχθούν μέσω των παρακάτω:
- συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών, τόσο στην παρακολούθηση και καταγραφή των πληθυσμών Μεσογειακής φώκιας, όσο και στην καταγραφή της αλληλεπίδρασης που προκαλεί το είδος αυτό στα δίχτυα των παράκτιων αλιέων. Συνεργασία με τους αλιείς, για την ανάπτυξη ουσιαστικών μέτρων διαχείρισης των ιχθυαποθεμάτων, η εφαρμογή των οποίων θα επιτρέψει τόσο την επιβίωση της Μεσογειακής Φώκιας, όσο και τη επιβίωση της παράκτιας αλιείας.
- ανάπτυξη ενός μόνιμου μηχανισμού ανεύρεσης πόρων, για την προστασία αυτού του σπάνιου θαλάσσιου θηλαστικού. Οι πόροι θα διαμοιράζονται ως μορφές κοινωνικής υποστήριξης (και όχι ως άμεση χρηματική ενίσχυση) κυρίως στις οικογένειες των αλιέων, αλλά και τις τοπικές κοινωνίες . Για να εξασφαλισθεί απόλυτη διαφάνεια στη διαχείριση αυτών των πόρων, μία κοινή επιτροπή από επιστήμονες, αλιείς, και μέλη της τοπικής αυτοδιοίκησης, θα συντονίζει τη σωστή διαχείριση των πόρων, σύμφωνα με τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών.
- υποστήριξη και ανάπτυξη δραστηριοτήτων αλιευτικού τουρισμού και οικοτουρισμού, με την αυστηρή προϋπόθεση ότι με κανέναν τρόπο δεν θα επικεντρώνονται στη Μεσογειακή Φώκια, αφού η ανθρώπινη παρενόχληση μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα υποβάθμισης του πληθυσμού. - τακτική επιστημονική καταγραφή της κατάστασης του πληθυσμού Μεσογειακής Φώκιας στην περιοχή.
Η συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών είναι ο μοναδικός τρόπος για την προώθηση και την επιτυχία της προστασία της Μεσογειακής φώκιας, καθώς και η άμεση κατάρτιση ενός σχεδίου προστασίας της.

Η Μεσογειακή φώκια είναι δείκτης υγείας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και μέρος της πλούσιας βιοποικιλότητας της Ελλάδας. Στα ελληνικά νερά φιλοξενείται ο μεγαλύτερος πληθυσμός της, Όσο υπάρχει η Monachus monachus στα ελληνικά νερά, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι οι θάλασσές μας είναι από τις πιο υγιείς και καθαρές στον κόσμο!
http://www.archipelago.gr/el